Στις 11 Φεβρουαρίου 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε το όνομα της νόσου που προκαλείται  από μια μορφή κορωνοϊού που εκδηλώθηκε τον Δεκέμβριο του 2019 σε περιοχή της Κίνας. Η νόσος ονομάστηκε Covid-19 και οφείλεται στον κορωνοϊό SARS-CoV-2. Πρόκειται για νόσο του αναπνευστικού συστήματος, η οποία εκδηλώνεται με Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο (SARS). Στις 11 Μαρτίου 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε τον Covid-19 πανδημία.

Μπροστά σε αυτή την πραγματικότητα και με δεδομένο ότι δεν υπάρχει ακόμα διαθέσιμο εμβόλιο για τον νέο κορωνοϊό, μεγάλη έμφαση δίνεται από τους ειδικούς στην εφαρμογή μέτρων πρόληψης διασποράς της νόσου. Τα μέτρα αυτά χωρίζονται σε δυο κατηγορίες. Στα μέτρα ατομικής υγιεινής και στην κοινωνική αποστασιοποίηση (social distancing). Τι είναι όμως η «κοινωνική αποστασιοποίηση» και πώς επηρεάζει την ένταξη των ατόμων με Νοητική Αναπηρία;

Η έννοια της κοινωνικής αποστασιοποίησης έχει διττό χαρακτήρα. Αφορά είτε στον βαθμό αποδοχής ή απόρριψης οποιασδήποτε μορφής κοινωνικής αλληλεπίδρασης μεταξύ ατόμων και  κοινωνικά ευάλωτων ομάδων, όπως είναι τα άτομα με νοητική αναπηρία, είτε στην αποφυγή κοντινής επαφής με άλλους ανθρώπους κατά τη διάρκεια πανδημίας, προκειμένου να περιοριστεί έκθεση στον ιό και να μειωθεί η διασπορά του.

Την παρούσα περίοδο, τα άτομα με Νοητική Αναπηρία καλούνται να ακολουθήσουν το μέτρο της κοινωνικής αποστασιοποίησης για την πρόληψη της εξάπλωσης του ιού μένοντας σπίτι με κάποιο μέλος της οικογένειάς τους και διακόπτοντας τις υποστηρικτικές και θεραπευτικές δραστηριότητές τους. Οι προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν σχετίζονται άμεσα με το νοητικό επίπεδο και τις γνωστικές δεξιότητες τους, καθώς αναμένεται από αυτούς να «κατανοήσουν» και να εφαρμόσουν οδηγίες που προτρέπουν στην φυσική απόσταση των ατόμων, περιλαμβανομένων χειραψιών και αγκαλιών, ενώ ταυτόχρονα βιώνουν την έλλειψη κοινωνικών συναναστροφών λόγω των μέτρων περιορισμού μετακίνησης.

Υπό αυτές τις συνθήκες, τα άτομα με νοητική αναπηρία μπορεί να αισθάνονται άγχος, φόβο, θυμό και αβεβαιότητα. Η δημιουργία ενός κλίματος ασφάλειας και εμπιστοσύνης θα συμβάλει σημαντικά στην υποστήριξή τους και οι φροντιστές θα χρειαστεί να αναλάβουν πιο ενεργό ρόλο στην πλαισίωσή τους.

Ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα υποστήριξης ατόμων με νοητική αναπηρία θα μπορούσε να περιλαμβάνει:

–Ενημέρωση των ατόμων με απλά λόγια για την τρέχουσα κατάσταση και τα μέτρα προφύλαξης. Ο φροντιστής ίσως χρειαστεί να επαναλάβει τις πληροφορίες αρκετές φορές. Οι οδηγίες θα πρέπει να δίνονται με σαφήνεια, υπομονή, και με σεβασμό στις δεξιότητες του ατόμου. Βοηθητικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν εικόνες, λέξεις γραμμένες σε χαρτί, αντικείμενα και σύμβολα.

–Υποστήριξη των ατόμων στη λήψη αποφάσεων. Σε περίπτωση αλλαγής της καθημερινής ρουτίνας είναι σημαντικό να δίνονται εξηγήσεις πριν τις αλλαγές, καθώς και επιλογές για να αποφασιστεί από κοινού το νέο πλάνο τις οικογένειας. Η επιλογή μιας δραστηριότητας ή μιας φυσικής άσκησης μπορεί να φανεί βοηθητική στη μείωση του άγχους. Οι επιλογές μπορούν να δίνονται είτε με εικόνες είτε με λέξεις γραμμένες σε χαρτί για τη διευκόλυνση των ατόμων με νοητική αναπηρία.

–Διατήρηση σταθερής επικοινωνίας με σημαντικά άτομα διασφαλίζοντας πρόσβαση σε τηλεφωνική συσκευή και βοηθώντας στη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή. Η στήριξη μπορεί να αφορά σε διευκόλυνση των ατόμων με νοητική αναπηρία προκειμένου να μπορούν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες επικοινωνίας μέσω των social media και εφαρμογών βιντεοκλήσης. Επιπλέον, η στήριξη της επικοινωνίας θα συμβάλει στη διατήρηση των κοινωνικών δικτύων του ατόμου.

–Υποστήριξη στην έκφραση συναισθημάτων. Τα άτομα με νοητική αναπηρία ανταποκρίνονται στο άγχος με διαφορετικούς τρόπους. Η οικογένεια μπορεί να παρατηρήσει συναισθηματικές αλλαγές (αναστάτωση/θυμό), συμπεριφορικές (απομόνωση/προσκόλληση) και σωματικές (ενοχλήσεις στο στομάχι). Περιορίστε την έκθεση σε ειδήσεις και δυσάρεστες πληροφορίες και συζητήστε όλοι μαζί για αυτά που έχετε ακούσει και δει στην τηλεόραση. Είναι σημαντικό να δώσετε χρόνο στο άτομο να εκφραστεί και να αποφύγετε αρνητικές αντιδράσεις σας γύρω από τις σκέψεις και τα συναισθήματα του ατόμου.

– Δημιουργία ενός καθημερινού προγράμματος το οποίο θα περιλαμβάνει ασκήσεις φυσικής ενδυνάμωσης, δραστηριότητες για τη φροντίδα του σπιτιού και την προετοιμασία γευμάτων, δραστηριότητες ψυχαγωγικού χαρακτήρα (μουσική, παρακολούθηση παραστάσεων από το διαδίκτυο, ταινίες), δραστηριότητες ενίσχυσης των γνωστικών και κοινωνικών δεξιοτήτων με τη χρήση παιχνιδιού. Είναι σημαντικό ο χρόνος να κατανέμεται κατάλληλα και να περιλαμβάνει χρόνο για χαλάρωση και φυσικά σταθερό χρόνο για ύπνο.

-Αν το άτομο έχει διακόψει τις δραστηριότητές του από ένα Κέντρο Διημέρευσης-Ημερήσιας Φροντίδας ή ένα σχολικό πλαίσιο, επικοινωνήστε με τους επαγγελματίες και ζητήστε να σας δώσουν κατευθύνσεις για τη συνέχιση των δραστηριοτήτων σπίτι. Εναλλακτικά, υπάρχουν αρκετές διαδικτυακές προτάσεις για δραστηριότητες και παιχνίδια που μπορούν να προσαρμοστούν στις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία.

Τέλος, αξίζει να αναρωτηθούμε όλοι μήπως η πραγματική πρόκληση για την ένταξη των ατόμων με νοητική αναπηρία σε περίοδο κοινωνικής αποστασιοποίησης ίσως δεν είναι τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για αυτούς αλλά αν θέλουμε ή όχι πραγματικά να είμαστε μαζί τους.

Ιωάννα Παναγοπούλου
MSW, Κοινωνική Λειτουργός

Δείτε παρακάτω μερικές χρήσιμες ιδέες :

Ή επισκεφθείτε (ενδεικτικά) :

https://www.ζωγραφίζω.com/

https://www.παιχνιδιαπαζλ.com/

http://www.prasinipriza.com/